Osmanlı kumaşları modaya istikamet veriyor!

Geçtiğimiz ay Osmanlı’nın en parlak kumaşlarından Gaziantep’e mahsus kutnu kumaşının Paris Moda haftasında tanıtılması, Osmanlı kumaşlarını tekrar gündeme getirdi. Dizayncılar, 16. yüzyılda tanınan olan Osmanlı kumaşlarıyla dünya modasına tekrar istikamete kazandırmak için kolları sıvadı. İşte Osmanlı kumaşlarının geçmişi…

Dünyaca ünlü moda devi Paris Moda Haftası’nda yeni üretimiyle, Osmanlı padişahlarının çok tercih ettiği kutnu kumaşını tanıtmıştı. Gaziantep’e has olan kutnu kumaşının gündeme gelmesinin akabinde dizayncılar Osmanlı kumaşlarını yeni dizaynlarında değerlendirmek için hazırlıklarına başladı. Bir sonraki zamanın kreasyonu için modernize edilen kıyafetler klâsik izler taşıyor. Kutnu kumaşının trendler ortasına ismini altın harflerle yazdırmasıyla, Süleyman Demirel Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi Klâsik Türk Sanatları Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Genç, dokuma kumaşların bedelini, geçmişteki kullanımını ve bugün geldiği noktaya şu sözlerle değindi:

“Dokuma kumaşlar geçmişte muhtaçlıklar için kişinin ekonomik seviyesine uygun gereç ile dokunmuştur. Sanayi ihtilali ile birlikte seri üretime geçilmiş ve el dokuma kumaşlar bedelini kaybetmiş. Bu dokumaların bedeli geçmiş kısmın gereç, tasarım ve teknik özelliklerini göstermesi. Günümüzde geçmiş örneklerden esinlenerek çağdaşını üreterek bugünün modasına taraf verebiliriz. Geçmişe ilişkin kumaşları müzelerde korumak ve bu örnekleri bugün de yaşatabilmek bedelli.”

Osmanlı kumaşları

MODERN DİZAYNLAR GEÇMİŞİN İZLERİNİ TAŞIYOR

16. yüzyılda İstanbul modanın başkentiyken, o dönem örneklerinden esinlenerek çağdaş dizaynlara imza atılıyor. Doç. Dr. Genç, periyoda ilişkin kumaşların zenginliğinden faydalanarak modaya sağladığı katkıyı;

“Osmanlı devranında ister dokunduğu kente, ister tekniğine isterse de dokuma gerecine nazaran baktığımızda yüzlerce kumaş örneği var. Sadece Osmanlı vaktine ilişkin bir yöresel kumaştan yola çıkarak bile moda kısmına katkılar sağlanabilir. Yüzlerce farklı gereç ve teknikteki kumaşlar tekrar güncellenerek üretildiğinde Türk ve Dünya modasına çok bedelli katkılar sağlanabilir. Bu örneklerden yola çıkarak çok çağdaş dizaynlar yapılabilir” formunda açıkladı.

Anadolu Selçukluları ve Beylikleri kısmı dokumaları, Osmanlı dokuma sanatı üzerinde oldukça tesirli olduğunu belirten Doç. Dr. Genç, Osmanlı devrine ilişkin yüzlerce kumaş örneği olduğunu aktardı. Genç, Osmanlı kumaşlarını kentlere nazaran şu formda kıymetlendirdi:

Osmanlı kumaşları modaya istikamet veriyor

“Kumaşlar dokundukları kente nazaran; Halep kumaşı, Bursa kumaşı üzere, kullanıldıkları yere nazaran; Trablus nesli, Konya sevaisi üzere, şahıs isimlerine nazaran; Hacı Ali bezi, Bakkaloğlu işi, Selimiye üzere isimler almışlardır. Tekniklerine nazaran isimlendirilenler çoğunlukta olup başlıcaları; kadife, çatma, kemha, seraser, atlas, canfes ve kutnu’dur. Renk sayısına nazaran isimlendirilenler; serenk, heftrenk, desenine nazaran isimlendirilenler ise; gülistanî, çınarlı, benekli üzere kumaşlardır.”

modernize edilmiş klâsik tasarımlar

OSMANLI’DA KUMAŞ VE DOKUMACILIĞIN EN PARLAK DEVRANI 16’NCI YÜZYIL

Doç. Dr. Mustafa Genç, lonca örgütleri ortasında dokumacıların yoğunlukta olduğunu söylemesinin yanı sıra, Osmanlı devrinde dokuma işini en düzgün noktaya taşıyabilmek için kumaşlar üzerinde epeyce ihtimamlı bir çalışma sürdürüldüğünü kaydetti. Genç, “Türk kumaşları ince, karakteristik muntazam desen anlayışına ve eşsiz dokuma tekniğine 15’nci yüzyılda ulaştı. Topkapı Sarayı arşivinde bulunan ‘Ehl-i Hiref’ defterlerine nazaran devranın lonca örgütleri içerisinde en kalabalık olanı dokumacılardı” dedi.

osmanlıda dokumacılığın en parlak dönemi

Öte yandan 19. yüzyılda Osmanlı himayesindeki birçok kentin dokuma merkezi haline gelmiş olduğunu da belirten Genç, anlatımlarına şu tabirleri de ekledi:

“Osmanlı kumaş dokumacılığının en parlak devranı 16’ncı yüzyıldır. Bursa, İstanbul, Bilecik, Denizli, Kastamonu, Ankara, Amasya, Karaman üzere kentler tam bir dokuma merkezi haline dönüşmüştü. Osmanlı, iktisat ve sanatta en güçlü evresine bu asırda ulaştı. Kumaşların ve desenlerin en zengini bu vakitte dokunmuştur. Lale, karanfil, sümbül, çınar yaprakları, bahar kısımları, narçiçekleri ve narlar, kıvrık kısımlar ortasında hançer yaprakları 16’ncı yüzyılın en çok sevilen ve sık kullanılan motifleridir. Bu çeşit natüralist çiçeklerin dış kontürlerinin besbelli olarak çizilmesi ise Osmanlı kumaş desenlerini öbür ülke kumaşlarından ayıran en besbelli özelliktir.”